Δύο χρόνια μετά τον μεγάλο σεισμό του ’20, τα ετοιμόρροπα κτίρια δεν έχουν ακόμη γκρεμιστεί στο σύνολό τους

Ο σεισμός του Οκτωβρίου 2020 στη Σάμο έμεινε στη μνήμη όλων, όχι τόσο για τις καταστροφικές του συνέπειες, όσο για τον θάνατο δύο μαθητών, που έχασαν τη ζωή τους λίγο μετά την ισχυρή δόνηση, όταν καταπλακώθηκαν από τον τοίχο ακατοίκητου σπιτιού. Δύο χρόνια αργότερα και με μια έντονη σεισμική δραστηριότητα σε εξέλιξη, το νησί παλεύει ακόμη να ολοκληρώσει τις κατεδαφίσεις. Οι δε επισκευές κτιρίων βρίσκονται σε πολύ αρχικό στάδιο, καθώς οι μηχανικοί δεν επαρκούν.

Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υποδομών, μετά τον σεισμό της 30ής Οκτωβρίου 2020 στη Σάμο, διενεργήθηκαν συνολικά 3.529 πρωτοβάθμιοι και 3.620 δευτεροβάθμιοι έλεγχοι κτιρίων. Από αυτούς, χαρακτηρίστηκαν 1.266 κτίρια κατάλληλα (πράσινα), ήτοι ποσοστό 35%, 410 κτίρια επικίνδυνα (κόκκινα), ήτοι ποσοστό 11%, ενώ 1.944 κτίρια (ποσοστό 54%) έχρηζαν επισκευής (κίτρινα). Επίσης, εκδόθηκαν 329 πρωτόκολλα κατεδάφισης επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων.

Από τα πρωτόκολλα αυτά το μεγαλύτερο μέρος έχει υλοποιηθεί από τους δύο δήμους του νησιού. «Είχαμε περί τα 200 κόκκινα κτίρια, από τα οποία έχουμε κατεδαφίσει περί τα 160. Σήμερα κατεδαφίσαμε ακόμη τρία», λέει ο Αλέξανδρος Λυμπέρης, δήμαρχος Δυτικής Σάμου. «Αυτό που προσπαθήσαμε ήταν να γκρεμίσουμε όσο το δυνατόν ταχύτερα όσα κρίθηκαν άκρως επικίνδυνα και στα υπόλοιπα να γίνει άρση επικινδυνότητας για να τα κατεδαφίσουμε σταδιακά». Ανάλογη είναι και η εικόνα στον Δήμο Ανατολικής Σάμου, όπου, όπως αναφέρει ο δήμαρχός της Γιώργος Στάντζος, έχουν κατεδαφιστεί περί τα 130 κτίρια.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, υπεύθυνοι για την κατεδάφιση των ετοιμόρροπων κτιρίων είναι οι ιδιοκτήτες τους. Για την επιτάχυνση, όμως, των κατεδαφίσεων –και την υποβοήθηση των πληγέντων– δόθηκε έκτακτη χρηματοδότηση στους Δήμους Ανατολικής και Δυτικής Σάμου.

«Ούτε οι υπηρεσίες μας έχουν άπειρους ανθρώπους ούτε τα μηχανήματα στο νησί είναι άπειρα», λέει ο κ. Λυμπέρης. «Αν μείναμε πίσω σε κάποιες περιοχές, αυτό οφείλεται σε συγκεκριμένες αιτίες. Σε κάποιες περιπτώσεις οι ιδιοκτήτες αρνούνται και προσπαθούν με νόμιμα μέσα να μη γίνει η κατεδάφιση. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει τεχνική δυσκολία: τα σπίτια στα χωριά της Σάμου είναι “κολλημένα” το ένα δίπλα στο άλλο και συχνά μοιράζονται τον ίδιο τοίχο. Αυτό σημαίνει ότι αν κατεδαφιστεί ένα ετοιμόρροπο σπίτι, μπορεί ξαφνικά… να βρεθεί χωρίς τοίχο η κρεβατοκάμαρα του διπλανού του».

Σημαντική υστέρηση παρατηρείται στην επισκευή σεισμόπληκτων κτιρίων ιδιωτών, που κρίθηκαν κίτρινα. «Πολύς κόσμος δεν έχει ακόμη ξεκινήσει τη δημιουργία φακέλου. Οι μηχανικοί και οι εργολάβοι στο νησί είναι αρκετοί υπό κανονικές συνθήκες, υπό τέτοιες συνθήκες όμως δεν προλαβαίνουν», εξηγεί ο κ. Λυμπέρης. Η επισκευή των υποδομών που επλήγησαν πριν από δύο έτη είναι σε καλό σημείο. «Το μόνο σημείο στο οποίο έχουμε μείνει αρκετά πίσω είναι η αποκατάσταση των 16 σχολικών μονάδων που είχαν θέματα μετά τον σεισμό του 2020», μας ενημερώνει ο κ. Στάντζος.

«Το ζήτημα είναι η ολοκλήρωση των μελετών και η εξεύρεση χρηματοδοτήσεων. Γενικά, είμαστε ικανοποιημένοι με την ανταπόκριση της Πολιτείας. Ο κ. Τριαντόπουλος (σ.σ. υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ αρμόδιος για θέματα κρατικής αρωγής και αποκατάστασης από φυσικές καταστροφές) φρόντισε να καλυφθούν γρήγορα οι ανάγκες μας. Το μόνο αίτημά μας που δεν ικανοποιήθηκε ήταν να μας επιτραπεί να προσλάβουμε για μια διετία από πέντε μηχανικούς σε κάθε δήμο, ώστε να επιταχύνουμε όλες τις διαδικασίες και να ιδρυθεί ένα τοπικό παράρτημα της Διεύθυνσης αποκατάστασης επιπτώσεων φυσικών καταστροφών (σ.σ. η παλιά υπηρεσία αποκατάστασης σεισμοπλήκτων) στο νησί».

Ο σεισμός του 2020 «καθάρισε» ένα μεγάλο μέρος των εγκαταλειμμένων κτιρίων. Ως αποτέλεσμα, οι ζημιές από τη σεισμική δραστηριότητα των τελευταίων ημερών ήταν ελάχιστες. «Το νησί μας είναι ακόμη γεμάτο επισκέπτες. Ευτυχώς, οι κάτοικοι αντέδρασαν πολύ ψύχραιμα και έτσι δεν προκλήθηκε πανικός ούτε στους τουρίστες», λέει ο κ. Στάντζος. «Η εσωτερική υποστήλωση της μητρόπολης του Καρλοβάσου τελείωσε πριν από λίγες ημέρες», σημειώνει ο κ. Λυμπέρης. «Αν δεν είχε γίνει, σίγουρα θα είχε καταρρεύσει».

Ερωτηματικό για τα εγκαταλελειμμένα

«Δύο νέα παιδιά έχασαν τη ζωή τους επειδή κατέρρευσε ένας τοίχος από ένα ακατοίκητο κτίσμα, ο οποίος μπορεί να έπεφτε και σε έναν σεισμό πολύ μικρότερο από αυτόν. Νομίζω ότι έχουμε ένα χρέος ως Πολιτεία και ως τοπική αυτοδιοίκηση να ξαναδούμε αυτό το πρόβλημα». Αυτό είχε δηλώσει κατά την επίσκεψή του στη Σάμο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις 31 Οκτωβρίου 2020. Ακολούθησαν συσκέψεις επί συσκέψεων, η σύσταση ειδικής επιτροπής και ένα σχέδιο νόμου που εξαγγέλθηκε πολλές φορές, αλλά δεν έφθασε ακόμη στη Βουλή. Η κύρια αιτία φαίνεται να είναι η ίδια η φύση του προβλήματος. Από τη μια πλευρά, μεγάλο μέρος των εγκαταλελειμμένων είναι διατηρητέα και η Πολιτεία δεν μπορεί να ενθαρρύνει την καταστροφή της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Από την άλλη, οι περισσότερες προτάσεις που έχουν «διαρρεύσει» τα τελευταία χρόνια προβλέπουν ένα μοντέλο «αφαίρεσης» της διαχείρισης του κτιρίου από τους ιδιοκτήτες του (είτε από δήμους είτε, σε κάποιες «προωθημένες» προτάσεις, από… ιδιωτικές εταιρείες), κάτι που προφανώς προσκρούει ευθέως στο συνταγματικό δικαίωμα της προστασίας της ιδιοκτησίας. Το πιθανότερο είναι, αν τελικά το νομοθέτημα φθάσει στη Βουλή, να προβλέπει κάποιας μορφής παραχώρηση του κτιρίου, με συναίνεση του ιδιοκτήτη και αντάλλαγμα την εκμετάλλευσή του για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα από εκείνον που θα το επισκευάσει.

ΠΗΓΗ