Λαμπερή «ανεμόεσσα» κατά τον Όμηρο, νησί του Ηφαίστου, νησί της φωτιάς μου προσέφερε απλόχερα ένα ταξίδι στον χρόνο… Μετά από εννιά ώρες ταξίδι με το καράβι από το Λαύριο έφτασα στο λιμάνι της Μύρινας, πρωτεύουσας του νησιού. Το όνομά της προήλθε από τη θυγατέρα του βασιλιά της Ιωλκούς, την οποία πήρε σύζυγο ο Θόας, ο πρώτος βασιλιάς της Λήμνου. Με το βλέμμα στραμμένο στη Δύση και όχι στην Ανατολή, όπως σε αλλά ακριτικά νησιά του Βορείου Αιγαίου, η Μύρινα απλώνεται ανάμεσα σε δύο ορμίσκους, τον Ρωμαίϊκο και τον Τούρκικο γιαλό. Επί τουρκοκρατίας κοντά στο κάστρο ζούσαν οι άνθρωποι της τούρκικης φρουράς με τις οικογένειές τους και από την άλλη μεριά οι Έλληνες, εξ’ ου και οι δύο αυτές ονομασίες. Συνάντησα μια πόλη με γραφικά καλντερίμια, πλακόστρωτα σοκάκια, χαμηλά σπίτια και αρχοντικά με τριανταφυλλιές – το άρωμα της θάλασσας απλώνονταν παντού, όπου και αν στεκόμουν. Περπατώντας στην αγορά, έφτασα στο παλιό λιμάνι που είναι γεμάτο ταβερνάκια και ψαροκάϊκα. Σηκώνοντας το βλέμμα μου βλέπω τον Άϊ Νικόλα, τον προστάτη των ναυτικών, να στέκει εκεί ψηλά και από την άλλη πλευρά να δεσπόζει το Κάστρο του νησιού γεμάτο από ζωή. Τα ελάφια και τα αγριοκάτσικα σ’ απόσταση αναπνοής παρατηρούσαν το κάθε μου βήμα καθώς ανηφόριζα τα όμορφα σοκάκια του. Μια βόλτα απολαυστική που με έβγαλε στον Ρωμαίικο γιαλό την ώρα που η θάλασσα κατάπινε τον ήλιο… Ο ορίζοντας πεντακάθαρος και το βλέμμα έφτανε μέχρι τον Άθωνα, την κορφή του Άγιου όρους. Εικόνες και στιγμές μοναδικές απ’ αυτές που θες να κρατήσεις για πάντα στη μνήμη…

Ξεκίνησα με λαχτάρα την εξερεύνηση του παραμυθένιου αυτού νησιού. Δύο πράγματα είχα στο μυαλό μου: πως στη Λήμνο βρίσκονται 110 αμμουδερές παραλίες και ότι στον δρόμο μου γι’ αυτές θα συναντούσα περισσότερα από 400 ξωκλήσια που σαν αγριολούλουδα απλώνονται διάσπαρτα σε ολόκληρο το νησί. Μαζί,θα συναντούσα ανεμόμυλους, συκιές, πηγάδια και παλιά γεφύρια, αναρίθμητα αμπέλια και μαντριά, αφού η Λήμνος φημίζεται για τα εξαιρετικά κρασιά και τα τυριά της.

Είχα ακούσει ότι από την τοποθεσία Θέρμα περνά ο δρόμος που θα με οδηγούσε στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία κι αυτήν την τοποθεσία επέλεξα για την πρώτη μου στάση, προκειμένου να αγναντέψω ολόκληρο το νησί από ψηλά. Μια απίστευτη θέα με περίμενε στα 374μ. υψόμετρο, γεμάτη από δαντελωτά ακρογιάλια, ολόγυρα ξέρες και πέρα μακριά η κορφή του Άθωνα, η Θάσος, η Σαμοθράκη και η Ίμβρος. Χαζεύω από ψηλά τα χωριά, παραθαλάσσια και μη, ν’ απλώνονταιαπ’ άκρη σ’ άκρη σ’ ολόκληρο το νησί. Στα δυτικά ο περίφημος Κάσπακας με την παραλία του Άϊ Γιάννη και ο Κόρνος με τα περίτεχνα αρχοντικά του. Στρέφοντας το βλέμμα προς τα νοτιοδυτικά αντικρύζω το θαλασσινό Πλατύ με τους Διαβάτες, το νησάκι στην άκρη του όρμου που αποτελεί έναν φοβερό ψαρότοπο για τους ντόπιους ψαράδες. Να και το Θάνος με τη γραφική του πλατεία να αποτελεί σημείο συνάντησης των ντόπιων όλες τις εποχές του χρόνου. Το μάτι μου είχε ήδη γεμίσει θάλασσα… Παραλίες μοναδικές, αμμουδερές σαν μεταξένιες με νερά κρυστάλλινα απλώνονται τριγύρω σε όλη της την ακτογραμμή.

Κατηφορίζοντας από τον Προφήτη Ηλία, ο δρόμος με πήγε μόνος του ως τον Κοντιά, το γραφικό μεγαλοχώρι, που βρίσκεται χτισμένο σε πευκόφυτο λόφο. Είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά της Λήμνου, καταπράσινο, με θαυμάσια πετρόχτιστα σπίτια και τους μισοερειπωμένους ανεμόμυλους να στιγματίζουν παντού το τοπίο.

Διασχίζοντας το γυμνό σώμα του νησιού, προσπερνώντας πινακίδες για χωριά και παραλίες βρέθηκα σ’ αυτήν που θα με οδηγούσε στην Παναγία την Κακκαβιώτισσα, τη μοναδική παγκοσμίως άσκεπη εκκλησία στο όρος Κάκκαβος απ’ όπου πήρε την ονομασίας της. Αγιορείτικο Μετόχι, για «θόλο» της έχει την εντυπωσιακή και δυσπρόσιτη σπηλιά που σχηματίζουν οι εσοχές των βράχων, οι οποίες την αγκαλιάζουν κι εδώ ζούσαν μοναχοί που ασκήτευαν στις γύρω σπηλιές από το 1305…Ο ανήφορος πολύς, η θέα όμως από εδώ ψηλά είναι άκρως εντυπωσιακή. Αστραφτερό το λευκό της εκκλησιάς με τα μπλε ξύλινα παραθύρια συνθέτουν μέσα στο κίτρινο των βράχων ένα θέαμα μοναδικό. Απίστευτη η γύρω σιωπή την καθιστά ιδανικό μέρος για προσευχή κι απομόνωση.

Όαση στο Αιγαίο

Ανοίγω τον χάρτη και ψάχνω για τις περίφημες Αμμοθίνες. Η «Σαχάρα» της Λήμνου βρίσκεται πάνω από την παραλία Γομάτι, αποτελώντας κυριολεκτικά μια μικρογραφία ερήμου, μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα. Πρόκειται για ενδοχωρικές και όχι παράκτιες θίνες που δημιουργήθηκαν από τα ρεύματα του ανέμου, φαινόμενο σπάνιο για νησιωτικές περιοχές, λένε οι γεωλόγοι. Χρώμα χρυσαφί, σπάνια λευκά κρινάκια ολόγυρα, τοπίο αλλόκοσμο, στο βάθος μακριά η θάλασσα και θες να γίνεις ξανά παιδί κυλώντας στο παχύ, αφράτο τους σώμα, να νιώσεις στο πετσί σου πως κάποτε επισκέφθηκες τη μοναδική έρημο ολόκληρης της Ευρώπης! Η λαχτάρα μου για την ανακάλυψη όλων των θησαυρών της ολοένα και μεγάλωνε. Πριν έρθω στο νησί είχα ακούσει ότι υπάρχει μια Πυραμίδα – ναι καλά διαβάσατε – πυραμίδα! Πρόκειται για κενο τάφιο, ένα αξιοπερίεργο μνημείο της σύγχρονης ιστορίας, που χτίστηκε προς τιμή των Κοζάκων, οι οποίοι εξορίστηκαν στο νησί το 1920. Υπολογίζεται πως 5000 Κοζάκοι κατέφθασαν στο νησί με αγγλογαλλικά πλοία της Αντάντ. Εξαιρετικά δύσκολες και σκληρές οι συνθήκες διαβίωσής τους, πολλοί πέθαναν από τύφο, ιλαρά κι άλλες μολυσματικές ασθένειες. Το «Μνημείο του Άγνωστου Κοζάκου» χτίστηκε λοιπόν από τους ίδιους τους εξόριστους προς τιμήν των νεκρών τους. Λέγεται, μάλιστα,ότι 300 Κοζάκοι έβαλαν από μια πέτρα βοηθώντας στο χτίσιμο της πυραμίδας. Όταν την αντίκρισα ένιωσα πραγματικά ότι βρισκόμουν σε μια άλλη χώρα!

Στον δρόμο για την πυραμίδα μια ακόμη πινακίδα οδηγούσε στον Άγιο Νικόλαο. Ο γραφικός ομώνυμος ναός, που δεσπόζει επιβλητικά «μέσα» στη θάλασσα, αποτελεί σήμα κατατεθέν για το χωριό των σφουγγαράδων κι αυτός θα ήταν ο επόμενος προορισμός μου. Χτισμένος πάνω σ’ ένα νησάκι, το οποίο ενώνεται με τη στεριά μέσω ενός τσιμεντένιου διαδρόμου, που όταν έχει θάλασσα δεν μπορείς να διασχίσεις το τοπίο με μάγεψε γι’ ακόμη μια φορά.

Ήθελα τόσα πολλά μέρη να επισκεφτώ που δεν ήξερα πως να τα βάλω στη σειρά. Με ένα χάρτη στο χέρι προσπαθούσα να ανακαλύψω κάθε σημείο του νησιού. Κάπως έτσι έφτασα στο λιμανάκι του Κότσινα. Εκεί υπήρχε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εκκλησιές της Λήμνου, η Ζωοδόχος Πηγή. Αριστερά της κύριας εισόδου της υπάρχει μια κρύπτη με 64 σκαλοπάτια που όταν τα κατέβεις σε οδηγεί στο αγίασμα, το οποίο αναβλύζει από την πηγή στο βάθος του λόφου, όπου βρίσκεται χτισμένη. Ένα από τα επιβλητικότερα μνημεία βρίσκεται στο προαύλιο της και δεν είναι παρά το άγαλμα της Μαρούλας, της θρυλικής κόρης του χωριού, που σύμφωνα με τον θρύλο οδήγησε τους συγχωριανούς της να τρέψουν σε φυγή τους Τούρκους, οι οποίοι πολιορκούσαν το Κάστρο το 1478.

Ο Μούδρος ήταν το επόμενο μεγάλο παραθαλάσσιο χωρίο που ήθελα να επισκεφτώ. Ο όρμος του είναι ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Ελλάδας. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νησιού, συγκεντρώνει μεγάλο μέρος των τουριστικών υποδομών, αμέτρητες παραδοσιακές ψαροταβέρνες κοσμούν το γραφικό του λιμάνι και από εκεί απόλαυσα ένα από τα πιο μαγευτικά ηλιοβασίλεματα της Λήμνου!

Στην αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης

Από την περιπλάνησή μου στο νησί του Ηφαίστου δεν μπορούσαν φυσικά να λείψουν τα άκρως ενδιαφέροντα αρχαιολογικά σημεία του.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Πολιόχνης κοντά στον οικισμό Καμίνια, στα ανατολικά, ήταν ένα από αυτά. Στον τόπο αυτό κατά την αυγή της νεολιθικής περιόδου (4η - 5η χιλιετία π.Χ.) άνθησε μια πλήρως οργανωμένη κοινωνία, που σήμερα θεωρείται η αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης με πρώιμη μορφή κοινωνικής και αστικής οργάνωσης! Στο κέντρο μάλιστα του οικισμού αποκαλύφθηκε ένας μεγάλος χώρος με πέτρινα έδρανα – ένδειξη ότι ίσως εδώ υπήρξε το πρώτο Κοινοβούλιο στον κόσμο!

Σειρά έχει η Ηφαιστία, η αρχαία πρωτεύουσα των Πελασγών. Στον αρχαιολογικό χώρο σώζονται σήμερα τα ερείπια μιας πολυσύνθετης πόλης με σημάδια κατοίκισης από το 1000 π.Χ. έως τον 11ο αιώνα μ.Χ., η οποία περιλάμβανε λαμπρά οικοδομήματα, ανάκτορα, λουτρά και χριστιανικές εκκλησίες, ένα ελληνιστικό θέατρο και ένα αρχαϊκό Ιερό αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά της Ηφαιστίας.

Απέναντι από την Ηφαιστία, σε ένα σημείο με εντυπωσιακή θέα βρίσκεται και ο αρχαιολογικός χώρος του Καβείριου ή το Ιερό των Καβείρων, που προστατευόταν από την ξηρά από ένα μακρύ τείχος στην κορυφή του λόφου προκειμένου να το κρύψει από τα βλέμματα των αμύητων στα περίφημα Καβείρια μυστήρια. Το τελεστήριο χρονολογείται από την αρχαϊκή εποχή αποτελώντας ίσως το αρχαιότερο γνωστό τελεστήριο στον ελληνικό χώρο. Μακρόχρονη η λατρεία των Καβείρων στη Λήμνο – πως αλλιώς – αφού θεωρούνταν παιδιά του Ηφαίστου και της νύμφης Καβειρούς που στο νησί λατρεύονταν ως θεοί της θάλασσας, της γονιμότητας και της αμπέλου.

Αξίζει να αναφερθεί πως στη Μύρινα βρίσκεται κι ένας ακόμη από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού, το Ιερό της Αρτέμιδος, προστάτιδας της πόλης κατά την αρχαιότητα. Η ανασκαφή απέδωσε πολλά τεχνουργήματα και λείψανα, τα οποία μπορεί κανείς να δει στο Αρχαιολογικό Μουσείο.

Πανδαισία της πέτρας

Θα μπορούσα να μιλώ γι’αυτό το νησί χωρίς σταματημό. Στον αρχαιολογικό χώρο κάποιοι ντόπιοι με συμβούλεψαν να πάω ως στην λιμνοθάλασσα Αλυκή. Τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους καλύπτεται με θαλασσινό νερό αποτελώντας πηγή άλατος για το νησί. Λένε πως τους καλοκαιρινούς μήνες ξεκινούσαν καραβάνια από τα χωριά της Λήμνου με ζώα για να μαζέψουν το αλάτι. Μέχρι και νύχτες με φεγγάρι πήγαιναν προκειμένου να αποφύγουν τη ζέστη κι εγώ φαντάζομαι το τοπίο με πανσέληνο να μοιάζει με σεληνιακό! Η Αλυκή είναι μόνη φυσική λιμνοθάλασσα μεγάλου μεγέθους στην Ελλάδα, στην οποία οι ανθρώπινες επεμβάσεις είναι ελάχιστες και τον χειμώνα συγκεντρώνει πλήθος μεταναστευτικών πουλιών.

Οι περιηγήσεις δεν είχαν σταματημό! Κοντά στην Ατσική και μετά το χωριό Προπούλι βρίσκεται ένα τοπίο εκπληκτικής ομορφιάς, που εντυπώνεται για πάντα στη μνήμη σου. Είναι η τοποθεσία Φαρακλό γεμάτη από σμιλεμένα βράχια με περιέργους χρωματισμούς και σχήματα και διάφορα μεγέθη – μια πανδαισία της πέτρας που εγείρει τη φαντασία και τον φωτογραφικό φακό. Λένε πως οι σχηματισμοί προέκυψαν από λάβα που ήρθε σε επαφή με το νερό και πάγωσε… Το θέαμα που αντίκρυσα στο γεωλογικό αυτό πάρκο είναι πρωτοφανές και αξίζει πραγματικά κανείς να το επισκεφθεί.

Το τελευταίο μέρος που επισκέφτηκα πριν την επιστροφή μου στη Μύρινα ήταν ο Άγιος Σώζων, πολιούχος του νησιού, που βρίσκεται στην άκρη του πουθενά, τέρμα στον βορρά. Για μπαλκόνι του έχει το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. Το αγίασμα του αναβλύζει κυριολεκτικά μέσα το κύμα. Γλυκό νερό μες στο αλμυρό της θάλασσας. Χαρακτηριστικό του σημείου αυτού αποτελούν οι αέρηδες, γι’αυτό και ονομάστηκε Φισίνη.

Σαν ελαιογραφία του Βαν Γκογκ

Τι να αφήσεις έξω; Τι να κρατήσεις; Από το βόριο κομμάτι του νησιού ως τη Μύρινα οι ταμπέλες για τις παραλίες αμέτρητες και τους αξίζει ιδιαίτερη μνεία. Αμμουδερές, απομονωμένες ή οικογενειακές, με ρηχά ή κρυστάλλινα νερά, για όλα τα γούστα. Ανάμεσά τους η παραλία Κέρος αποτελεί μια από τις πιο διάσημες για windsurfing και kitesurfing, λόγω των ισχυρών ανέμων που συχνά πυκνά την ταλανίζουν. Το μήκος της είναι τεράστιο, φτάνει τα 4χλμ. Ο Κοκκινόβραχος, ο Εβγάτης, η παραλία του Θάνου, το Πλατύ, ο Άϊ Γιάννης, το Μεγάλο και το Μικρό Φαναράκι, το Γομάτι και πολλές ακόμη θα σας συνεπάρουν με τη σπάνια ομορφιά τους. Το ίδιο και οι παραλίες της Μύρινας, τα Ρηχά νερά, ο ρωμαίϊκος και ο τούρκικος γιαλός, πεντακάθαρες και αμμουδερές μες την καρδιά της πόλης…

Μη ξεγελαστείς και σου φανεί μικρή η Λήμνος. Όταν ξεκίνησα τις διαδρομές κατάλαβα ότι είχα μπροστά μου μια απεραντοσύνη. Πόσα να χωρέσεις στη βαλίτσα σου; Τις απέραντες εκτάσεις καλλιεργημένες με στάρι που χρωματίζουν το τοπίο, τ’ αμπέλια με το περίφημο μοσχάτο, τα θυμάρια, τα γραφικά ξωκλήσια, τους βραχότοπους, τα παράξενα πετρώματα και τις σπηλιές. Απέραντοι κι οι βιότοποι και τ’ αμμώδηακρογιάλια, αμέτρητα τα βοσκοτόπια – άλογα, ελάφια, αγριοκούνελα κι αγριοκάτσικα πλάι στο κύμα μαβί αμάραντος – γιομίζει η Λήμνος με αμάραντο σαν έρθει η εποχή του και χάνεται το μοβ μέσα στο κίτρινο σαν ελαιογραφία του Βαν Γκογκ… Ξεμακραίνοντας από το νησί με το καράβι, το μόνο που υποσχέθηκα μέσα μου ήταν η επιστροφή.

ΠΗΓΗ