Οι εφημερίδες της Λέσβου Αφηγούνται», είναι ο τίτλος μιας πολύτιμης ιστορικά έκδοσης της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Μυτιλήνης στην οποία μέσω δημοσιευμάτων των εφημερίδων της Μυτιλήνης καταγράφονται τα συγκλονιστικά γεγονότα εκείνης της περιόδου που προηγήθηκε και ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Η Μαρία Γρηγορά και η Φανή Μαρωνίτου, διευθύντρια και βιβλιοθηκονόμος αντίστοιχα της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Μυτιλήνης δούλεψαν για αυτήν την έκδοση και όπως λένε τα όσα διάβασαν με τον πρωτοποριακό για την εποχή δημοσιογραφικό λόγο του μυτιληνιού Τύπου κυριολεκτικά σοκάρουν. Εδώ ας σημειώσουμε ότι δημοσιογράφοι εκείνη την εποχή ήταν πρωτοπόροι των ελληνικών γραμμάτων όπως ο Στρατής Μυριβήλης.

«Ερχονται τα καράβια, ένα, ένα, σιγαρμενίζοντας, σαν νεκροφόρες θαλασσινές, διασχίζοντας το Πέλαο, που κι’ αυτό λες και ενώνει το θρήνο του με τους λυγμούς και τα δάκρυα των δυστυχισμένων ταξιδιωτών.

Ερχονται και φεύγουν και πάλι ξαναέρχονται μάνες χήρες και μάνες χωρίς παιδιά. Αναμαλλιάρικα και γυμνωμένα κοριτσάκια, ορφανεμένα και ξεχασμένα μικρά παιδιά. Η γύμνια τους, η εγκατάλειψή τους, η ορφάνια τους, βουρκώνουν τα μάτια τους, που ολοένα τρέχουν…

Η πόλις μας βουλιάζει από το πλήθος των αφιχθέντων προσφύγων. Το ‘βουλιάζει’ αυτό δεν παριστά την πραγματικότητα. Συμβαίνει με τους αφιχθέντες πρόσφυγας κάτι αφάνταστον, κάτι πρωτάκουστον, κάτι φρικιαστικόν, κάτι δια το οποίον δεν υπάρχει η αρμόζουσα λέξις.

Σπιθαμή γης εντός και του περί την Μυτιλήνην χώρου δεν έμεινε πλέον ακάλυπτος. Το επί της προκυμαίας βάδισμα κατωρθούται μόνον δια διαγκωνισμόν. Οι πρόσφυγες, ισοπεδωμένοι πλέον τελείως, πλούσιοι μετά των πτωχών, επιστήμονες μετά των χειρονακτών, ευγενείς και λεπταί κυρίαι και δεσποινίδες μετά των ηλιοκαμένων χωρικών και αγροτών, εν ασφυκτικώ συμφυρμώ κάθηνται επί των διασωθέντων ρακών των με την θλίψιν και την απελπισίαν ζωγραφισμένην εις τα πρόσωπά των…», γράφει στις 19 Σεπτεμβρίου του 1922 ο «Ελεύθερος Λόγος» της Μυτιλήνης και όπως λέει η κ. Γρηγορά διαβάζοντας κανείς το ρεπορτάζ «πραγματικά ξαναζεί τα γεγονότα».

Στους πολλούς μήνες έρευνας του τοπικού Tύπου που προηγήθηκε οι δυο γυναίκες κυριολεκτικά έζησαν τη Μυτιλήνη της Καταστροφής. Στο βιβλίο δημοσιεύονται και κάποιες από τις πρώτες ανακοινώσεις για αγνοούμενους. «ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ: Η Ελευθερία Παρασκευοπούλου 1,5 ετών εκ Σμύρνης από την οικογένειάν της. Πληροφορίαι εις τους αδελφούς Ευαγγελινέλη Μυτιλήνη», έγραφε ο Ελεύθερος Λόγος στις 5 Οκτωβρίου του 1922. Στις 4 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου δημοσιεύεται και μια τραγική είδηση. «Από ψύξιν!… Προχθές απέθανε νεαρός πρόσφυγξ εκ του υπερβολικού ψύχους. Πληροφορούμεθα ότι κατά τας τελευταίας ταύτας ημέρας, πλείστοι συνέβησαν θάνατοι προσφύγων, εκ της αυτής αιτίας».

«Κάποια πράγματα επιλέξαμε να μην τα αναφέρουμε στην έκδοση μας. Το βιβλίο δεν θα ‘αντέχονταν’ αν τα δημοσιεύαμε όλα» λέει η κ. Μαρωνίτου που συμπληρώνει ότι στο ψηφιακό αποθετήριο της Βιβλιοθήκης στην ιστοσελίδα www.cplm.gr, το οποίο και είναι ανοιχτό σε κάθε ενδιαφερόμενο, μπορεί να βρει κανείς όλα τα δημοσιεύματα.

Το εξώφυλλο του βιβλίου σχεδιάστηκε από το σκιτσογράφο Soloup – Αντώνη Νικολόπουλο, ενώ ο φιλόλογος Τζάνος Στεφανέλλης έκανε τις διορθώσεις και την επιμέλεια των κειμένων. Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Διατίθεται δωρεάν σε κάθε ενδιαφερόμενο, που μπορεί για να το προμηθευτεί να επικοινωνήσει με τη βιβλιοθήκη στο 2251040134.

ΠΗΓΗ ΑΠΕ-ΜΠΕ