Διέσχισε τους αιώνες απαράλλαχτος. Από τούρκικος καφενές έγινε καφενείο-λέσχη του Μικρασιάτη Σπανουδάκη, και πλέον καφεμεζεδοπωλείο των απογόνων του.

Αυτός ο ιστορικός καφενές στην Επάνω Σκάλα της Μυτιλήνης είναι στην πραγματικότητα ένα ζωντανό μουσείο που διέσχισε τους αιώνες, μάρτυρας αλλαγών με άφθονο σασπένς, οι οποίες καθόρισαν τη σύγχρονη ιστορία της Λέσβου και της Ελλάδας. Μια λαϊκή, ντόπια βουλή παρακολούθησε -όχι αμερόληπτα ούτε και αμέτοχα- από τα τραπεζάκια του Ερμή τις δραματικές εξελίξεις στο νευραλγικό σημείο του χάρτη που βρίσκεται η Λέσβος.

Όταν ο Μικρασιάτης Σπανουδάκης έφτασε στη Λέσβο

Η πρώτη περίοδος του Ερμή συνδέθηκε με τον Τούρκο ιδρυτή του και με τους Τούρκους αλλά και τους Έλληνες θαμώνες του, οι οποίοι έπαιρναν εκεί τα ροφήματα και τους ναργιλέδες τους. Το μαγαζί, δίχως να αλλάξει σημαντικά, παρά μόνο το όνομά του, πέρασε στη συνέχεια στα χέρια του Μικρασιάτη Γεώργιου Σπανουδάκη, ο οποίος ήρθε στη Μυτιλήνη με τη Μικρασιατική καταστροφή και πήρε από την τράπεζα ως ανταλλάξιμο τον τούρκικο καφενέ. Του έδωσε το ίδιο όνομα με το μαγαζί που είχε μαζί με τον αδελφό του, ένα παραδοσιακό καφενείο, στο Αλί Αγά (Μύρινα) της Μικράς Ασίας.

Δεκάδες ούζα από όλο το νησί

Καφενές 200 ετών

Στον Ερμή συχνάζανε κυρίως οι αραμπατζήδες (αμαξάδες), αφού εκεί ήταν η αφετηρία των αραμπάδων. Τα πρώτα χρόνια εξακολούθησε να λειτουργεί ως καφενές και μαζί λέσχη, ενώ αρκετά αργότερα ο γιος του Γεώργιου Σπανουδάκη, ο Νικόλας, μαζί με τη γυναίκα του, Ειρήνη, έβαλαν μερικούς μεζέδες και σέρβιραν και ουζάκι. Σταδιακά, στις μέρες μας, η τρίτη και η τέταρτη γενιά, η Κυβέλη Σπανουδάκη και η κόρη της, Ειρήνη Λάσκαρη, προσφέρουν επίσης περιποιημένο παραδοσιακό φαγητό με γενναίες δόσεις από αστικό μικρασιατικό μεγαλείο.

Ιστορικός καφενές, καθίδρυμα της εποχής

Ο πανέμορφος, σχεδόν μουσειακής αξίας χώρος διατηρεί ακόμα τους παμπάλαιους πίνακες με τους τιμοκαταλόγους που γράφτηκαν δύο αιώνες πριν. Τα πατώματα είναι ακόμα στρωμένα με ανατολίτικα πλακάκια, ενώ οι επενδυμένες με τα βαριά ξύλινα δοκάρια οροφές, τα μαρμάρινα τραπέζια, οι ξύλινοι καναπέδες, τα έπιπλα εποχής και οι χρυσές κορνίζες γύρω από τους πελώριους καθρέφτες δίνουν αίγλη και πρεστίζ στον χώρο, και είναι ένδειξη καλού γούστου. Εδώ υπάρχει το πιο ωραίο τεζιάκι που έχω συναντήσει σε καφενέ στην Ελλάδα, ένα περίτεχνο και γερό σκαρί, αλύγιστο παρά το βάρος των ούζων που στοιβάζονται επάνω του εδώ και δεκαετίες – ένα λεβαντίνικο κόσμημα.

Τάβλι και καϊνάρι

Ο Ερμής είναι ανοιχτός όλη μέρα και από το πρωί σερβίρουν καφέ στη χόβολη, γλυκό κουταλιού βύσσινο και κυδώνι, χαλβά σιμιγδαλένιο, σουμάδα και βυσσινάδα, αχνιστά ροφήματα όπως σαλέπι, τσάγια και καϊνάρι (ρόφημα που φτιάχνουν στη Μυτιλήνη από μείγμα μπαχαρικών και βοτάνων), ενώ υπάρχει διαθέσιμο και τάβλι. Αργότερα αρχίζουν τα ουζάκια και ως το βράδυ ο κόσμος αλλάζει συχνά. Ντόπιοι πολλοί, τουρίστες αρκετοί, ιντερνάσιοναλ εθελοντές και εργαζόμενοι των ΜΚΟ περνούν τις πόρτες του. Τις ώρες αιχμής δεν πέφτει καρφίτσα, χρειάζεται κράτηση ή αναμονή και υπομονή.

Τα σουτζουκάκια του Ερμή

Στη Λέσβο λειτουργούν δεκάδες καλά ουζερί με φροντισμένο φαγητό σε εξαιρετικές τιμές. Θα έλεγα όμως πως θα ήταν παράλειψη για τους επισκέπτες του νησιού να μην περάσουν από τον ιστορικό αυτό χώρο. Ο Ερμής είναι φημισμένος, όχι μόνο για την ιστορία του, αλλά και για τα νόστιμα πιάτα που σερβίρει, μια πλουμιστή εκδοχή φαγητού Μυτιληνιάς οικοδέσποινας παλαιάς κοπής.

Ω αυτό το ιμάμ!

Λαδοτύρι ώριμο και πολίτικη σαλάτα

Ξεκινήστε με λαδοτύρι και ουζάκι, αλλά σερβιρισμένο σωστά, με τον τρόπο των Λέσβιων: πρώτα το ούζο στο κανονάκι (χαμηλό και στενό ποτήρι) και ύστερα λίγο κρύο νερό με παγάκια. Αν καθίσετε για μεσημεριανό ή βραδινό φαγητό, να παραγγείλετε οπωσδήποτε τα περίφημα σουγάνια (κρεμμυδοντολμάδες) με κύμινο και κανέλα, το μελωμένο ιμάμ, τους γκιουζλεμέδες, αλλά και τις ξιδάτες σουπιές, τα τηγανητά κταβάκια και την αχνιστή τριγώνα στην εποχή τους. Σπέσιαλ πιάτο, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα ή κατόπιν παραγγελίας, είναι η σπλήνα κρασάτη. Φυσικά, υπάρχουν και άλλοι ωραίοι εποχικοί μεζέδες-ορόσημα της σπουδαίας γαστρονομίας της Λέσβου, όπως κουκιά, κολοκυθολούλουδα, ντολμαδάκια γιαλαντζί, σφουγγάτο, πράσινη φάβα και άσπρες φασόλες, καθώς και τα διάσημα παστά του νησιού. Για μια γερή δόση αυθεντικότητας, δοκιμάστε τα θρυλικά σμυρναίικα σουτζουκάκια τους που μοσχοβολάνε κύμινο, μπαχάρι και μοσχάτο κρασί, με συνταγή ξεπατικωμένη από τα τεφτέρια της προγιαγιάς από τον Τσεσμέ.

Τα περίφημα σουγάνια, ήτοι κρεμμυδοντολμάδες με κιμά

Οι γκιουζλεμέδες είναι τυροπιτάκια με χειροποίητο φύλλο τηγανητά, ένας τυπικός λεσβιακός και μικρασιάτικος μεζές

Παστά και καπνιστά ψαράκια, φασόλες και πρασινάδες εποχής βραστές. Εδώ το ούζο έχει καλή παρέα!

Πόσοι θαμώνες σε δύο αιώνες!

Στο τραπέζι που καθίσατε θα έχουν καβγαδίσει, τσουγκρίσει, μοιραστεί τους καημούς και τα μεράκια τους, θα έχουν πιει ναργιλέδες και στριφτά τσιγάρα, θα έχουν ξαποστάσει, χορτάσει και φυγαδευτεί πάνω από πέντε γενιές Ελλήνων, Τούρκων και Μικρασιατών, αλλά και ανθρώπων από όλο τον πλανήτη που οι περιστάσεις και η ζωή τούς έφεραν σε τούτο το μαγικό νησί, σε ένα φορτισμένο σημείο της υδρόγειου.

Κυβέλη Σπανουδάκη και Ειρήνη Λάσκαρη, η τρίτη και η τέταρτη γενιά που κρατάνε τον Ερμή ζωντανό.

ΠΗΓΗ