Για δύσκολο Μάρτιο στο Αιγαίο ετοιμάζεται η κυβέρνηση, καθώς ο σεισμός στην Τουρκία μπορεί να προκαλέσει πίεση στα σύνορα

Το σενάριο της αύξησης των μεταναστευτικών πιέσεων ως απότοκο των τραγικών συνεπειών του καταστροφικού σεισμού στην Τουρκία απασχολεί έντονα την κυβέρνηση, που πάντως καταγράφει παράλληλα με ικανοποίηση τη μεταστροφή της Αγκυρας, η οποία εμφανίζεται τις τελευταίες ημέρες να χαμηλώνει τους τόνους έναντι της Αθήνας.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβέρνηση ήταν προετοιμασμένοι για ένα «δύσκολο» 2023 στο μέτωπο του μεταναστευτικού, ήδη πριν από το πλήγμα του Εγκέλαδου στην Τουρκία: οι προσπάθειες παράνομης εισόδου στην Ελλάδα κατέγραφαν αύξηση από το φθινόπωρο, με το φαινόμενο να επιτείνεται το πρώτο δίμηνο του έτους, όχι τόσο στον Εβρο, όπου τα μέτρα φύλαξης αποδεικνύονται άκρως αποτελεσματικά, όσο στα θαλάσσια σύνορα της χώρας, μολονότι και εκεί καταγράφονται σημαντικές επιδόσεις. Οπως λέγεται, όμως, δεν αποκλείεται πλέον η κατάσταση να επιδεινωθεί.

του Κωστή Π. Παπαδιόχου

Είτε, το πιθανότερο, επειδή λόγω των ακραίων συνθηκών διαβίωσης και της φτώχειας που αναμένεται να προκαλέσει ο καταστροφικός σεισμός, ακόμη και σε μεγάλο τμήμα του τουρκικού και συριακού πληθυσμού, πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες μπορεί να επιχειρήσουν να περάσουν στην Ελλάδα και μέσω αυτής στην Ευρώπη.

Είτε επειδή, όπως έχει πράξει και στο παρελθόν, ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν θα επιχειρήσει να εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό προκειμένου να αποκομίσει τα μέγιστα δυνατά οφέλη από την Ευρώπη.

Το ορόσημο

Κατά τις ίδιες πηγές, κρίσιμο για τη διαμόρφωση των περαιτέρω εξελίξεων μπορεί να αποδειχθεί το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου. Τότε θα είναι πιο «καθαρή» η εικόνα για το πώς, με πόση ταχύτητα και με ποιο βαθμό αποτελεσματικότητας θα μπορέσει ο Τ. Ερντογάν να διαχειριστεί τα τεράστια προβλήματα που άφησε πίσω του το πλήγμα του Εγκέλαδου. Παράλληλα, θα αρχίσει να γίνεται ορατό το ύψος της διεθνούς βοήθειας στην οποία μπορεί να προσβλέπει: ήδη, από τη σουηδική προεδρία και το γραφείο του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, βρίσκεται στα σκαριά η διοργάνωση «διάσκεψης δωρητών» για την Τουρκία.

Οπως λέγεται, σε πρώτη φάση μπορεί να δρομολογηθεί η επίσπευση εκταμίευσης περίπου 3 δισ. που είχε αποφασιστεί να διατεθούν στην Αγκυρα για την αντιμετώπιση του προσφυγικού, αλλά αποτελεί ερώτημα εάν η συγκεκριμένη κίνηση θα κριθεί ως επαρκής από τον Τούρκο πρόεδρο. Τέλος, η αναμενόμενη βελτίωση των καιρικών συνθηκών, που θα κάνει πιο εύκολες τις απόπειρες διέλευσης μεταναστών και προσφύγων προς την Ελλάδα, αναμένεται να καταδείξει εάν όντως δημιουργείται ένα ισχυρό κύμα πίεσης στα θαλάσσια σύνορα της χώρας.

Κατά το ίδιο διάστημα αναμένεται ο Ερντογάν να λάβει τις τελικές αποφάσεις του για τον χρόνο των τουρκικών εκλογών: εάν δηλαδή θα πραγματοποιηθούν στις 14 Μαΐου, όπως είχε ανακοινώσει, εάν θα μεταφερθούν τον Ιούνιο ή εάν θα επιχειρήσει μέσω μιας «διασταλτικής» ερμηνείας του τουρκικού Συντάγματος να τις μεταθέσει για αργότερα. Εξάλλου, εάν το μεταναστευτικό αποτελεί τη μία ελληνικού ενδιαφέροντος πτυχή του νέου –μετά τα φονικά Ρίχτερ– τοπίου στην Τουρκία, η δεύτερη είναι πως η τεράστια δοκιμασία με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η γειτονική χώρα θα επηρεάσει τις διμερείς σχέσεις.

Η σχέση με τη Δύση

Στην Αθήνα έχει καταγραφεί ως θετική εξέλιξη το γεγονός ότι μετά τον καταστροφικό σεισμό η Αγκυρα έχει χαμηλώσει τους τόνους, με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου να αναφέρεται μάλιστα στην προοπτική μιας «νέας σελίδας» με την Ελλάδα. Ομως, με δεδομένο τον άκρως απρόβλεπτο πολιτικά χαρακτήρα του κ. Ερντογάν και την τεράστια εσωτερική πίεση με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπος ο Τούρκος πρόεδρος, είναι προφανές πως ο κ. Μητσοτάκης εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα. Μια σαφέστερη εικόνα για την προσέγγιση και τις περαιτέρω κινήσεις της τουρκικής πλευράς θα υπάρχει σε κάθε περίπτωση από αύριο, καθώς ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν έρχεται στην Αθήνα, αφού θα έχει επισκεφθεί την τουρκική πρωτεύουσα.

Το «καλό» –και ενδεχομένως επικρατέστερο– σενάριο είναι ο Τούρκος πρόεδρος, με δεδομένο ότι έχει απόλυτη ανάγκη τη δυτική στήριξη προκειμένου να διαχειριστεί το τεράστιο οικονομικό κόστος των καταστροφών, να επιλέξει μια τακτική χαμηλών τόνων διαρκείας και έναντι της Ελλάδας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Να εγκαταλείψει, με άλλα λόγια, τη ρητορική των «Ταϊφούν» και του «θα έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ».

Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν βεβαίως ευπρόσδεκτη από την ελληνική πλευρά, που δεν αποκλείει και κάποια «αναβίωση» των διμερών επαφών κυρίως σε επίπεδο υπουργών Αμυνας, δηλαδή των Νίκου Παναγιωτόπουλου και Χουλουσί Ακάρ, ενώ σταθερά ανοικτός παραμένει και ο δίαυλος μεταξύ των Ελένης Μπούρα και Ιμπραήμ Καλίν. Αντιθέτως, μέχρι τις εκλογές στις δύο χώρες δεν προβλέπεται κάποια συνάντηση κορυφής των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν. Πρώτον, είναι σαφές πως το αμέσως επόμενο διάστημα προτεραιότητα για τον Τούρκο πρόεδρο αποτελεί το εσωτερικό της χώρας του, ενώ με την πολιτική ρευστότητα που εκ των πραγμάτων δημιουργεί η προεκλογική περίοδος στις δύο χώρες, ένα τετ α τετ δεν επρόκειτο να έχει σε καμία περίπτωση απτά αποτελέσματα, ενώ θα μπορούσε να αποδειχθεί και αντιπαραγωγικό λόγω της γνωστής ατζέντας Ερντογάν.

Η 9η Απριλίου

Η αβεβαιότητα ως προς τον χρόνο διεξαγωγής των τουρκικών εκλογών σε καμία περίπτωση δεν μεταβάλλει τον πολιτικό σχεδιασμό του κ. Μητσοτάκη, που –εάν δεν συμβεί κάτι «έκτακτο»– προβλέπει τη διάλυση της Βουλής στις 10 Μαρτίου και τη διενέργεια των πρώτων εκλογών της απλής αναλογικής στις 9 Απριλίου. Κυβερνητικά στελέχη σημειώνουν πως εάν η στροφή της Αγκυρας στους χαμηλούς τόνους παγιωθεί, θα συνιστά κέρδος, καθώς οι εκλογές στην Ελλάδα θα διεξαχθούν χωρίς εξωτερικούς περισπασμούς, ενώ θα αντιμετωπιστεί και ο «σκόπελος» της υπηρεσιακής κυβέρνησης που, ως γνωστόν, θα σχηματιστεί μεταξύ πρώτης και δεύτερης κάλπης. Επίσης, τυχόν μετάθεση των τουρκικών εκλογών για κάποιους μήνες ενδεχομένως θα διασφαλίσει «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο κατά την κρίσιμη για τον τουρισμό θερινή περίοδο.

Στον αντίποδα, η παράταση της πολιτικής εκκρεμότητας στην Τουρκία καθιστά αδύνατη μια ουσιαστική συζήτηση για την υπέρβαση των προβλημάτων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που ενδεχομένως θα αποτελούσε ρεαλιστικό στόχο εάν οι κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν λάμβαναν την άνοιξη νωπή και ισχυρή νέα εντολή διακυβέρνησης.

ΠΗΓΗ