Θύμαινα είναι ένα ακριτικό νησί του ανατολικού Αιγαίου. Ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων, το οποίο βρίσκεται στο τρίγωνο μεταξύ Σάμου, Ικαρίας και Πάτμου. Η έκταση της είναι μόλις 10,07 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σήμερα, η Θύμαινα μετρά περίπου 135 μόνιμους κατοίκους με κύρια ασχολία την αλιεία. Διαθέτει δύο παραδοσιακά καφενεία, ένα εστιατόριο, δύο παντοπωλεία και μια καντίνα. Στο νησί λειτουργεί και ένα μικρό σχολείο, νηπιαγωγείο και δημοτικό, στο οποίο πηγαίνουν πέντε παιδιά. Όπως είναι φυσικό, η ζωή στη Θύμαινα δεν είναι εύκολή ούτε για τους μόνιμους κατοίκους ούτε για τους εκπαιδευτικούς. Φέτος, η Ουρανία Κάππου βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών «για τον ζήλο και τον εθνωφελή τρόπο με τον οποίο εκτέλεσε τα καθήκοντά της» στο ακριτικό νησάκι του Αιγαίου. Η ίδια επέλεξε συνειδητά να αφήσει πίσω της την ασφάλεια ενός σχολείου της πόλης και να ταξιδέψει πολλά χιλιόμετρα μακριά για να διδάξει τα παιδιά ενός ξεχασμένου ακριτικού νησιού του Αιγαίου. «Η Θύμαινα είναι ένα νησί φιλόξενο, που σε αγκαλιάζει και δεν θέλεις να φύγεις. Κι αν φύγεις, πάντοτε θα θέλεις να επιστρέψεις», λέει στη LiFO, ενώ στη συνέχεια αφηγείται τη δική της προσωπική μάχη σ’ αυτόν τον παρθένο τόπο.  

του Γιάννη Πανταζόπουλου

Κάθε λεπτό με τα παιδιά είναι ένα πολύτιμο μάθημα. Τα παιδιά με έναν μαγικό τρόπο τα κάνουν όλα να φαίνονται δυνατά, σε κάνουν να αισθάνεσαι πως τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Στις πιο δύσκολες στιγμές μου, τα παιδιά ήταν εκείνα που με έκαναν να μπορώ να σηκώνομαι το πρωί από το κρεβάτι και να συνεχίζω.

— Τι σημαίνει για σας το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών;
Είναι τιμή να βραβεύομαι ανάμεσα σε τόσους σπουδαίους ανθρώπους και επιστήμονες, από το έργο των οποίων έχω πολλά να μάθω, και γι’ αυτό το βραβείο αυτό δεν είναι για εμένα τερματικός σταθμός αλλά αφετηρία. Η χρονιά που πέρασε ήταν ιδιαίτερη. Βρέθηκα στην ακριτική Θύμαινα κι έδωσα τη δική μου μικρή μάχη για να προσφέρω όσο μπορώ σε αυτό το μικρό σχολείο αλλά και γενικότερα σε αυτόν τον όμορφο τόπο με τους υπέροχους ανθρώπους. Την ίδια χρονιά, όσο βρισκόμουν εκεί, έχασα τον μπαμπά μου. Για εμένα, το βραβείο αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με εκείνον, που μου έμαθε τη σημασία της σκληρής δουλειάς, της προσφοράς, της αφοσίωσης στις ιδέες και τα ιδανικά. Το βραβείο είναι σαν να το πήραμε μαζί και λίγο περισσότερο εκείνος. 

Είναι τιμή να βραβεύομαι ανάμεσα σε τόσους σπουδαίους ανθρώπους και επιστήμονες, από το έργο των οποίων έχω πολλά να μάθω και γι’ αυτό το βραβείο αυτό δεν είναι για εμένα τερματικός σταθμός αλλά αφετηρία.

— Γιατί επιλέξατε να διδάξετε σε ένα ακριτικό νησί όπως η Θύμαινα;
Το να υπηρετήσω ως εκπαιδευτικός σε ακριτικό νησί ήταν μια εμπειρία που ήθελα οπωσδήποτε να αποκτήσω. Ήταν μια ευκαιρία να ζήσω για ένα διάστημα με άλλους ρυθμούς, εντελώς διαφορετικούς από αυτούς της πρωτεύουσας, να δοκιμάσω τον εαυτό μου σε συνθήκες που δεν είχα συνηθίσει και να έχω την ευκαιρία για μια βαθύτερη επικοινωνία με τον εαυτό μου. Πάνω απ’ όλα, όμως, με οδήγησε εκεί η ανάγκη μου για προσφορά, καθώς πάντοτε είχα στο μυαλό μου πως μέσα από τη δουλειά μου θέλω να μπορέσω να αφήσω κάτι πίσω μου.

— Ποιες είναι οι δυσκολίες που συναντήσατε ως δασκάλα σε αυτό το μικρό νησί;
Υπήρξαν κάποιες δυσκολίες που ίσως δεν οφείλονται αποκλειστικά στο μέγεθος και στην τοποθεσία του νησιού, αλλά μάλλον προκύπτουν από γενικότερες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας και του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Για παράδειγμα, η υγρασία στη σχολική αίθουσα, η ελλιπής θέρμανση, το απαρχαιωμένο εποπτικό υλικό, τα ανύπαρκτα λογοτεχνικά βιβλία στη βιβλιοθήκη, η ενόχληση και η ειρωνεία εκπαιδευτικών γειτονικών νησιών –και όχι μόνο εκπαιδευτικών– σχετικά με την ανάδειξη των ζητημάτων αυτών και με την επιθυμία να επιλυθούν. Για κάποιον λόγο, το να προσπαθείς να αλλάξεις κάποια πράγματα ενοχλεί, ξεβολεύει, αποκαλύπτει όλους όσοι ίσως είχαν την αρμοδιότητα και τη δυνατότητα να τα αλλάξουν και απλώς δεν το έκαναν ποτέ. 

Ο καλός εκπαιδευτικός πρέπει να επιμορφώνεται συνεχώς, να έχει μάτια και αυτιά ανοιχτά, επιμονή, υπομονή και φυσικά να μη λειτουργεί ως αυθεντία. Να δίνει χώρο και χρόνο στα παιδιά και να τα βοηθά να οδηγηθούν μόνα τους στη γνώση.

— Πώς θα περιγράφατε τη ζωή στη Θύμαινα;
Η ζωή στη Θύμαινα ακολουθεί τις διακυμάνσεις της θάλασσας. Άλλοτε μπουνάτσα και άλλοτε φουρτούνα. Υπάρχουν μέρες ήρεμες, γεμάτες ζεστασιά και λιακάδα, με τους ανθρώπους έτοιμους να σε αγκαλιάσουν και να σε βοηθήσουν. Υπάρχουν και μέρες δύσκολες, που το νησί το δέρνει η κακοκαιρία και οι άνθρωποι φοβούνται και σκληραίνουν. Δεν είναι εύκολο να ξέρεις πως σε μια έντονη κακοκαιρία δεν μπορεί να προσεγγίσει ούτε πλοίο ούτε ελικόπτερο ούτε τίποτα. Αν προκύψει ένα σοβαρό περιστατικό, ένα θέμα υγείας, μπορεί ένας αγροτικός ιατρός να το διαχειριστεί; Κι αν, όταν συμβεί το περιστατικό, ο γιατρός δεν είναι στο νησί; Τον τελευταίο χρόνο υπήρξε σοβαρό ζήτημα με τη θέση του γιατρού. Τον περισσότερο καιρό η θέση καλύφθηκε από φαντάρους γιατρούς και υπήρξαν και μέρες που στο νησί δεν βρισκόταν κανένας γιατρός. 

— Ποια χαρακτηριστικά χρειάζεται να έχει ένας καλός εκπαιδευτικός; 
Συχνά ακούμε ως απάντηση σε αυτή την ερώτηση πως ο καλός εκπαιδευτικός πρέπει να αγαπά τη δουλειά του και τα παιδιά. Αυτό είναι η βάση για να γίνει κάποιος εκπαιδευτικός, αλλά δεν αρκεί για να γίνει καλός εκπαιδευτικός. Ο καλός εκπαιδευτικός πρέπει να επιμορφώνεται συνεχώς, να έχει μάτια και αυτιά ανοιχτά, επιμονή, υπομονή και φυσικά να μη λειτουργεί ως αυθεντία. Να δίνει χώρο και χρόνο στα παιδιά και να τα βοηθά να οδηγηθούν μόνα τους στη γνώση. Ο εκπαιδευτικός είναι εκεί για να τα προβληματίσει, να τα ξεκλειδώσει, να τους δώσει ώθηση. Και όλα αυτά θέλουν χρόνο, κόπο και πολλή δουλειά. Κάνεις δεν βγαίνει από μια σχολή και είναι έτοιμος. Εάν κάποιος ή κάποια επέλεξε να γίνει εκπαιδευτικός για να κάθεται, καλύτερα να αλλάξει επάγγελμα.  

— Εσείς, προσωπικά, τι έχετε μάθει από τα παιδιά; 
Κάθε λεπτό με τα παιδιά είναι ένα πολύτιμο μάθημα. Τα παιδιά με έναν μαγικό τρόπο τα κάνουν όλα να φαίνονται δυνατά, σε κάνουν να αισθάνεσαι πως τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Στις πιο δύσκολες στιγμές μου, τα παιδιά ήταν εκείνα που με έκαναν να μπορώ να σηκώνομαι το πρωί από το κρεβάτι και να συνεχίζω.

Δράσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία.

— Υπάρχει μια ιστορία που δεν θα ξεχάσετε; 
Όσον αφορά στην εμπειρία μου ως εκπαιδευτικού, δεν θα ξεχάσω ποτέ τα μάτια των τριών μαθητριών μου στη Θύμαινα που άστραφταν κάθε φορά που κάναμε κάτι καινούργιο. Είτε αυτό ήταν ρομποτική είτε ένα πείραμα είτε συμμετοχή σε θεατρικό εργαστήρι είτε απλώς να μαζέψουμε σκουπίδια από τη γύρω περιοχή. 

— Τι σημαίνει για σας η λέξη «σχολείο»;
Το σχολείο ήταν πάντοτε το δεύτερο σπίτι μου. Και ως παιδί και ως ενήλικη. Κι έτσι πρέπει να είναι, σαν ένα δεύτερο σπίτι, να αποπνέει ασφάλεια και ζεστασιά. Να ξέρεις πως εκεί θα σε αγκαλιάσουν, δεν θα σε κρίνουν, θα σταθούν δίπλα σου και θα σε βοηθήσουν να πραγματοποιήσεις τα όνειρά σου. 

— Τι σας δίνει ελπίδα;
Η μουσική, η ποίηση, η λογοτεχνία, η ζωγραφική, το θέατρο, ο κινηματογράφος και, φυσικά, τα παιδιά. 

— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Να είσαι και να νιώθεις ελεύθερος. Δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται, μιας και καθημερινά εγκλωβιζόμαστε σε μικρές «φυλακές» που είτε μας ρίχνουν μέσα είτε βάζουμε εμείς τον εαυτό μας – το μυαλό μας για την ακρίβεια. Σημασία έχει να καταφέρνουμε τελικά να δραπετεύουμε

ΠΗΓΗ