Το «Μουσείο Δημοκρατίας» στον ‘Αγιο Ευστράτιο, ο πρώτος δημόσιος ελληνικός χώρος μνήμης για μια κρίσιμη, από πολιτική και κοινωνική άποψη, περίοδο της νεότερης ιστορίας, ήταν ο πρώτος σταθμός της Προέδρου της Δημοκρατίας κατά την επίσκεψη της στον οικισμό των κατοίκων του νησιού, το Πάσχα που μας πέρασε.

Πρόκειται για το παλιό σχολείο που στα χρόνια του εκτοπισμού πολιτικών εξόριστων στον Άη Στράτη χρησιμοποιήθηκε ως αναρρωτήριο. Σε δύο χρόνια περίπου από σήμερα, το κτήριο αυτό θα θερμαίνεται με τηλεθέρμανση από καθαρή ενέργεια.

Με ενέργεια κατά 85% από ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά, ο μικρός Άη Στράτης των 250 περίπου κατοίκων θα είναι το πρώτο και μοναδικό μέχρι στιγμής ενεργειακά αυτόνομο νησί της Ελλάδας και ένα από τα λίγα σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Το project υλοποιεί η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, που κέρδισε τον σχετικό διεθνή διαγωνισμό, σε ένα project που ξεκίνησε το 2011, όταν το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και ο δήμος Αγίου Ευστρατίου είχαν υπογράψει συμφωνία για την πράσινη στροφή του νησιού.

Οι κάτοικοι του Άη Στράτη που έχουν ήδη εμβολιασθεί στο σύνολο τους στο πλαίσιο προγράμματος καθολικού εμβολιασμού των κατοίκων των μικρών νησιών και έχουν εξαλείψει από το νησί όλες τις πλαστικές συσκευασίες, πρωταγωνιστούν – μαζί με την ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ  – και στον τομέα της ενεργειακής μετάβασης.

Έως σήμερα, οι ανάγκες του νησιού σε ηλεκτρική ενέργεια καλύπτονται από τον Τοπικό Σταθμό Παραγωγής της ΔΕΗ, στον οποίο καταναλώνεται πετρέλαιο ντίζελ σε μηχανές εσωτερικής καύσης. Οι ανάγκες για θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης καλύπτονται αφενός με κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (κλιματιστικά, ηλεκτρικοί θερμοσίφωνες) και αφετέρου με κατανάλωση πετρελαίου σε εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης και σε σόμπες, ή με την καύση καυσόξυλων σε ξυλόσομπες και τζάκια. Μέχρι τώρα, δεν υπάρχουν καθόλου εγκατεστημένοι σταθμοί ΑΠΕ στο νησί.

Ένα πρωτοποριακό σύστημα που δεν επιδιώκει το κέρδος

Το σχέδιο που υλοποιείται είναι πρωτοποριακό: φιλοδοξεί να κάνει το νησί – πλήρως αποκομμένο ενεργειακά από την κοντινή Λήμνο – ενεργειακά αυτόνομο με διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ηλεκτρικό σύστημα σε ποσοστό μεγαλύτερο από 85%.  Με ένα τόσο υψηλό ποσοστό διείσδυσης ΑΠΕ σε αυτόνομο ηλεκτρικό σύστημα ένα μεγάλο μέρος αυτής της παραγωγής πηγαίνει χαμένο. Με την ένταξη της τηλεθέρμανσης, το ποσοστό της ανεκμετάλλευτης παραγωγής των ΑΠΕ μειώνεται σημαντικά ενώ την ίδια στιγμή αντιμετωπίζεται η άλλη βασική ενεργειακή ανάγκη του νησιού, αυτή της θέρμανσης των κτηρίων και της παραγωγής ζεστού νερού χρήσης.

Τεχνική περιγραφή

Το έργο «Υβριδικό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας από ΑΠΕ στο νησί του Αγ. Ευστρατίου» έχει προϋπολογισμό για εργασίες κατασκευής του υβριδικού συστήματος και υπηρεσίες λειτουργίας και συντήρησης για 12 έτη που ανέρχεται σε 3.716.800 και 826.539 (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ) αντίστοιχα. Η διάρκεια κατασκευής του έργου είναι 25 μήνες και η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ έχει δεσμευτεί να αναλάβει, επίσης, τη λειτουργία και συντήρηση του έργου για δώδεκα χρόνια.

Στο έργο περιλαμβάνονται η μελέτη, η προμήθεια, εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία ενός Υβριδικού Σταθμού (ΥΒΣ) ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και ενός συστήματος τηλεθέρμανσης με χρήση ΑΠΕ.

Ο Υβριδικός Σταθμός ηλεκτροπαραγωγής αποτελείται από μία ανεμογεννήτρια (Α/Γ), έναν φωτοβολταϊκό σταθμό (Φ/Β), συσσωρευτές αποθήκευσης (θα χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία της γνωστής αμερικανικής εταιρείας Tesla) και Σύστημα Ενεργειακής Διαχείρισης και Ελέγχου.

Το σύστημα τηλεθέρμανσης θα περιλαμβάνει τις κεντρικές μονάδες παραγωγής και αποθήκευσης θερμότητας (δεξαμενές ζεστού νερού), το δίκτυο διανομής της θερμικής ενέργειας στον οικισμό, το δίκτυο και τους θερμικούς υποσταθμούς των καταναλωτών. Η θερμική ενέργεια που θα παράγεται, θα καλύψει τις ανάγκες θέρμανσης και ζεστού νερού χρήσης στα κτήρια του οικισμού του Αγ. Ευστράτιου.

Ο σταθμός ΑΠΕ, με μία ανεμογεννήτρια (900 kW) και ένα φωτοβολταϊκό σταθμό (225 kW), θα εγκατασταθεί σε μια έκταση 35 στρεμμάτων εκτός οικισμού και θα διασυνδεθεί μέσω μιας εναέριας γραμμής μεταφοράς ρεύματος, τριών χιλιομέτρων περίπου, με τον υποσταθμό μέσης τάσης του υβριδικού σταθμού.

Εκτός οικισμού επίσης, σε έκταση 4 στρεμμάτων, θα κατασκευαστούν ο υποσταθμός μέσης τάσης του υβριδικού, ο σταθμός των συσσωρευτών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, το κτίριο παραγωγής θερμικής ενέργειας και ελέγχου και οι δεξαμενές αποθήκευσης θερμού νερού.

Οι συσσωρευτές αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι χωρητικότητας 2,5MWh. Ο σταθμός παραγωγής θερμικής ενέργειας θα αποτελείται από ηλεκτρικούς λέβητες συνολικής ισχύος 1000 kW, εφεδρικό λέβητα πετρελαίου ισχύος 800 kW, καθώς και από τα αντλιοστάσια κυκλοφορίας δικτύου τηλεθέρμανσης και εσωτερικής κυκλοφορίας του σταθμού παραγωγής και αποθήκευσης θερμότητας. Οι τέσσερις δεξαμενές αποθήκευσης θερμού νερού θα διαθέτουν χωρητικότητα 125 κυβικών μέτρων η κάθε μία.

Οι συμβατικές μονάδες παραγωγής ενέργειας θα χρησιμοποιούνται μόνο σε περιπτώσεις όπου η ενέργεια προς κατανομή του υβριδικού σταθμού δεν θα επαρκεί για την κάλυψη της ηλεκτρικής ζήτησης του νησιού.  Η δυνατότητα ελέγχου σε πραγματικό χρόνο της λειτουργίας του υβριδικού συστήματος θα επιτρέπει να καλύπτεται η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας του νησιού, οι μονάδες αποθήκευσης να παρακολουθούν τις μεταβολές της αιολικής και Φ/Β παραγωγής και της ζήτησης, να ελέγχεται αποτελεσματικά το φορτίο των συστημάτων τηλεθέρμανσης για μέγιστη αξιοποίηση της πλεονάζουσας παραγωγής ΑΠΕ και τέλος να εκδίδονται οι απαιτούμενες εντολές περιορισμού της ισχύος εξόδου των μονάδων ΑΠΕ.

Με απλά λόγια, ο έλεγχος σε πραγματικό χρόνο παρακολουθεί πόση καθαρή ηλεκτρική ενέργεια παράγεται τη μέρα από τον ήλιο, μέρα και νύχτα όταν φυσά, από τον άνεμο, πόση ενέργεια θέλουν οι κάτοικοι για τις καθημερινές τους ανάγκες, πόση απαιτείται για τη φόρτιση των συσσωρευτών και πόση περισσεύει για να διοχετευθεί με τη μορφή ζεστού νερού στο σύστημα της τηλεθέρμανσης, ώστε να ελαχιστοποιείται η απώλεια παραγόμενης ενέργειας.

Στην τηλεθέρμανση, δυνητικοί καταναλωτές είναι τα κτήρια που διαθέτουν σύστημα κεντρικής θέρμανσης (καλοριφέρ) και αντίστοιχη εσωτερική υποδομή. Στο σχεδιασμό έχει προβλεφθεί οι όποιες παρεμβάσεις στο υφιστάμενο δίκτυο να μπορούν να είναι πλήρως αναστρέψιμες. Δηλαδή, το ηλεκτρικό σύστημα του νησιού και τα επιμέρους συστήματα των θερμικών καταναλωτών θα είναι σε θέση να επανέλθουν στη σημερινή τους κατάσταση ανά πάσα στιγμή με απλές εντολές και χειρισμούς.

Το έργο αποτελεί την κύρια δράση της Πράξης με τίτλο «Υποστήριξη των Πολιτικών και Κάλυψη Μελλοντικών Αναγκών – Πράσινο Νησί», η οποία είναι ενταγμένη στο ΕΣΠΑ 2014-2020 και χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).