Όταν η μυθολογία γράφεται στα καταγάλανα νερά του Αιγαίου

Υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό με τους θεούς του Ολύμπου, που ο καθένας από εμάς -εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων- κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει παρατηρήσει. Και αυτό δεν είναι άλλο από το γεγονός ότι και οι θεοί της μυθολογίας ήταν μεγάλοι θαυμαστές των ελληνικών νησιών.

Στην πραγματικότητα, μάλιστα, και σύμφωνα πάντα με τη μυθολογία, πολλοί από αυτούς θεωρούσαν κάποιο από το ελληνικά νησιά ως τη γενέτειρά τους, άλλοι λέγεται ότι έζησαν σε ένα από τα εκατοντάδες νησιά της χώρας μας, ενώ δεν είναι λίγοι και εκείνοι που ευνοούν κάποια συγκεκριμένα νησιά της Ελλάδας.

Δίας – Κρήτη

Μπορεί να τον γνωρίζετε ως τον επικεφαλής των δώδεκα θεών του Ολύμπου. Πράγματι, ο Δίας ήταν ο βασιλιάς των θεών και ο επόπτης του νόμου και της τάξης, τον οποίο συχνά επέβαλε με έναν κεραυνό. Ωστόσο, ακόμη και ένας πανίσχυρος Ολύμπιος όπως ο Δίας ήταν κάποτε ένα μωρό, το οποίο παραλίγο να μην επιβιώσει εξαιτίας της παράνοιας του πατέρα του.

Ο Έλληνας ποιητής Ησίοδος μας διηγείται την ιστορία. Ο Κρόνος, ο Τιτάνας πατέρας πολλών Ολύμπιων θεών, όπως ο Δίας, πίστευε ότι το παιδί του θα μπορούσε μια μέρα να τον εκθρονίσει ως κυβερνήτη. Ως αποτέλεσμα, ο Κρόνος κατάπιε μια σειρά από επίδοξους θεούς και θεές, συμπεριλαμβανομένων αρκετών από τα αδέλφια του Δία.

Όπως σημειώνει ο συγγραφέας Λώρενς Ντάρελ, ο Δίας ανέτρεψε τον Κρόνο και τους Τιτάνες, σώζοντας τα αδέλφια του, συμπεριλαμβανομένων του Ποσειδώνα, της Ήρας και της Εστίας. Στη συνέχεια, ο Δίας σχημάτισε τους θεούς του Ολύμπου σε μια γενική επιτροπή για να επιβλέπει τις υποθέσεις στη γη. Ποιον πρέπει να ευχαριστήσουμε λοιπόν που έσωσε τον Δία από τον Κρόνο;

Αυτό θα ήταν το νησί της Κρήτης. Πράγματι, το νησί αγκάλιασε τον Δία, τον οποίο έκρυψε βαθιά στη γη του νησιού η μητέρα του, Ρέα. Σήμερα μπορείτε να εξερευνήσετε το σπήλαιο Δικταίον Άντρον στην ανατολική Κρήτη και το Ιδαίο Άντρο στο δυτικό τμήμα του νησιού. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, και τα δύο σπήλαια φιλοξένησαν τον Δία και έγιναν «παιδική χαρά» για τον μελλοντικό βασιλιά των θεών.

Απόλλωνας – Δήλος

Ο Απόλλωνας είναι σίγουρα ένας από τους πιο «ευέλικτους» Έλληνες θεούς. Ήταν ταυτόχρονα ο θεός της μουσικής, των τεχνών, της προφητείας και της ιατρικής. Ο Απόλλωνας εμφανίζεται συχνά ως νεανική μορφή, ενώ σπάνια θα τον δείτε σε καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις χωρίς δοξάρι ή λύρα.

Αγαπημένος θεός μεταξύ των Αρχαίων Ελλήνων, ο Απόλλωνας είχε πολλούς ναούς και ιερά αφιερωμένα προς τιμήν του. Αναμφίβολα, τον σημαντικότερο από αυτούς μπορείτε να τον επισκεφθείτε ακόμη και σήμερα στο νησί της Δήλου, η οποία είναι προσβάσιμη μόνο μέσω μιας σύντομης ακτοπλοϊκής διαδρομής από τη γειτονική Μύκονο.

Για τον ιστορικό David Abulafia, σύμφωνα με το thetourguy.com, η λατρεία του Απόλλωνα στη Δήλο ήταν η θρησκευτική λατρεία με τη μεγαλύτερη επιρροή στο Αιγαίο. Πράγματι, στη Δήλο, οι Αθηναίοι εκμεταλλεύτηκαν την αλληλεγγύη των ελληνικών πόλεων- κρατών ενάντια στην Περσική Αυτοκρατορία για να σφυρηλατήσουν τη Δέλια Συμμαχία το 477 π.Χ. Το τεράστιο θησαυροφυλάκιο της συμμαχίας είχε, επίσης, την έδρα του στο νησί για πολλά χρόνια. Ωστόσο, η άνοδος της Αθήνας έθεσε τελικά τις βάσεις για τον πόλεμο εναντίον της Σπάρτης στον Πελοποννησιακό Πόλεμο του 431-404 π.Χ.

Εν μέρει ιερό εν μέρει αρχαίο ισοδύναμο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, η Δήλος φιλοξενεί τον μεγάλο ναό του Απόλλωνα και διαθέτει, επίσης, την καλύτερα διατηρημένη οικιστική συνοικία της αρχαίας Ελλάδας. Η Δήλος χρησίμευσε ως η συμβολική καρδιά της κοινής ταυτότητας των αρχαίων Ελλήνων, ενώ αναδείχθηκε και σε ένα ακμάζον εμπορικό λιμάνι.

Διόνυσος – Νάξος

Ή αλλιώς η ζωή των «πάρτι» στον Όλυμπο. Ο Διόνυσος ήταν ο θεός του κρασιού, της μέθης, του γλεντιού, της τρέλας και απεικονιζόταν τόσο ως νέος όσο και ως μεγαλύτερος, ενώ συχνά καυχιόταν ότι γεννήθηκε από το μηρό του Δία. Όπως θα περίμενε κανείς από τον θεό της καλοπέρασης, σπάνια απεικονίζεται χωρίς ένα πλήθος ομοιδεατών του που διασκεδάζουν. Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Διόνυσος ήταν μια από τις πιο αγαπημένες θεότητες των αρχαίων Ελλήνων.

Ο Διόνυσος ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στο νησί της Νάξου. Μάλιστα, κοντά στο βόρειο ψαροχώρι Απόλλωνας, υπάρχει ένα κολοσσιαίο άγαλμα που πιστεύεται ότι απεικονίζει τον Διόνυσο. Βρίσκεται ημιτελές σε ένα λατομείο όπου το άφησαν οι καλλιτέχνες πριν από 2.000 χρόνια -το άγαλμα αυτό θα ήταν το μεγαλύτερο που υψώθηκε σε όλη την κλασική Ελλάδα. Σύμφωνα με τον μελετητή Nigel McGilchrist, το έργο ήταν πιθανότατα να τοποθετηθεί σε ένα ιερό αφιερωμένο στον Διόνυσο στην Ύρια στη δυτική Νάξο.

Αφροδίτη – Κύθηρα

Η θεά του έρωτα και της λαγνείας, με ομορφιά που γοήτευε Θεούς και θνητούς. Πώς αιχμαλώτιζε όλους όσους συναντούσε η Αφροδίτη; Με μια μαγική ζώνη μπορούσε να κάνει οποιονδήποτε, θνητό ή αθάνατο, να ερωτευτεί αυτόν που τη φορούσε.

Μαζί με τη μαγική ζώνη, το άλλο διάσημο σύμβολο της Αφροδίτης είναι το χτένι. Ο μελετητής Michael Grant μας υπενθυμίζει ότι το χτένι σχετίζεται με τη μυθολογική ιστορία της γέννησής της από τον αφρό θάλασσας.

Η Αφροδίτη είχε σημαντική παρουσία στα ελληνικά νησιά, εν μέρει επειδή προσέφερε προστασία στους ναυτικούς από τα ναυάγια. Ως αποτέλεσμα, υπάρχουν πολλά σωζόμενα ερείπια ιερών αφιερωμένων στην Αφροδίτη. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη Ρόδο, τη Δήλο και τα Κύθηρα.

Ενώ η γενέτειρά της συνδέεται κυρίως με το νησί της ανατολικής Μεσογείου, την Κύπρο, το νησί των Κυθήρων διεκδικεί, επίσης, την Αφροδίτη ως «ιθαγενή». Ο αρχαίος ποιητής Ησίοδος υποστηρίζει την άποψη ότι η Αφροδίτη κατάγεται από τα Κύθηρα.

Θεοί του Κάτω Κόσμου – Σαμοθράκη

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι υπήρχαν πολλοί θεοί του Κάτω Κόσμου. Πρώτον, υπάρχει ο αδελφός του Δία και των άλλων δώδεκα Ολύμπιων, ο Άδης. Δεύτερον, η Περσεφόνη, η κόρη της Δήμητρας, ενώθηκε με τον Άδη στον κάτω κόσμο ως σύζυγός του. Ως θεοί του θανάτου, οι θεοί του κάτω κόσμου όπως ο Άδης δεν είχαν πολλούς αφοσιωμένους θαυμαστές στην κλασική Ελλάδα.

Πάνω σε αυτούς τους θεούς, υπήρχαν και παλαιότερες πνευματικές μορφές του κάτω κόσμου με ξένη καταγωγή. Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Δημήτρη Μάτσα, μεταξύ αυτών ήταν και μια ομάδα μυστηριωδών θεών, γνωστοί ως Καβείροι. Οι Καβείροι ήταν το επίκεντρο ενός μεγάλου αρχαιολογικού χώρου στο νησί της Σαμοθράκης που ονομάζεται Ιερό των Μεγάλων Θεών.

Ο κύριος ισχυρισμός του χώρου για τη φήμη του είναι από ένα άγαλμα που κάποτε κυριαρχούσε σε μια περιοχή. Σήμερα μπορείτε να δείτε μια μεγάλη βάση από την οποία η Φτερωτή Νίκη της Σαμοθράκης μεταφέρθηκε το 1863 στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Οι προσκυνητές του ιερού στην αρχαιότητα πιθανότατα δεν είχαν ιδέα ότι έβλεπαν όχι μόνο ένα από τα πιο διάσημα έργα τέχνης που εκτίθενται στο Λούβρο αλλά και στον κόσμο.

Ο Μακεδόνας ηγεμόνας Δημήτριος Α’ Πολιορκητής πιθανόν να παρήγγειλε τη Φτερωτή Νίκη της Σαμοθράκης για να τιμήσει μια νίκη επί του Πτολεμαίου Β’ το 305 π.Χ.. Ομοίως, η επική ήττα του ίδιου ηγέτη σε μια πολιορκία του νησιού της Ρόδου δημιούργησε τον περίφημο Κολοσσό της Ρόδου. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα σημεία, ο βρετανός μυθιστοριογράφος και ταξιδιωτικός συγγραφέας Λώρενς Ντάρελ εξέφρασε το θαυμασμό του για την εντυπωσιακή ικανότητα του Δημητρίου να συνδέει τις μάχες με τα καλλιτεχνικά αριστουργήματα.

Ήρα – Σάμος

Αδελφή του Δία και αργότερα σύζυγός του, η Ήρα κατείχε την ιδιότητα της Βασίλισσας των Θεών. Ήταν μητέρα του Άρη (θεού του πολέμου), του Ήφαιστου (θεού της φωτιάς) και της Ήβης (θεάς της νεότητας). Επιπλέον, οι αρχαίοι Έλληνες τη λάτρευαν ως θεά του γάμου. Όπως μας λέει ο μελετητής Fritz Lang, η Ήρα καταγόταν από το νησί της Σάμου.

Ως αποτέλεσμα, οι Σάμιοι έχτισαν έναν κολοσσιαίο ναό αφιερωμένο στην Ήρα. Ο αρχαίος ιστορικός Ηρόδοτος πίστευε ότι ο ναός αυτός ονομαζόταν Ηραίον και ήταν ο μεγαλύτερος στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Μαρία Βιγλάκη-Σοφιανού, η κατασκευή του ναού χρονολογείται στο 538-522 π.Χ. Δυστυχώς, σήμερα σώζεται μόνο μια στήλη ως μέρος ενός εκτεταμένου αρχαιολογικού χώρου.

Ήφαιστος – Λήμνος

Ο θεός της φωτιάς, των τεχνιτών, των σιδηρουργών και των ηφαιστείων, ο Ήφαιστος περιγράφεται ευρέως ως παιδί της Ήρας και μόνο. Η μυθολογία λέει ότι επειδή γεννήθηκε ανάπηρος, η Ήρα τον πέταξε από τον ουρανό. Ωστόσο, όπως λέει ο μελετητής Μάικλ Γκραντ, ο Ήφαιστος αργότερα έτυχε θερμής υποδοχής πίσω στον Όλυμπο, αφού απέδειξε την ικανότητά του ως τεχνίτης.

Σύμφωνα με τον ιστορικό τέχνης Nigel McGilchrist, ο Ήφαιστος είχε αδυναμία στο ηφαιστειογενές νησί της Λήμνου. Σήμερα μπορείτε να επισκεφθείτε τον σημαντικό αρχαιολογικό χώρο στο νησί, που ονομάζεται Ηφαιστία. Σύμφωνα με τον αρχαίο ιστορικό Ηρόδοτο, η πόλη της Ηφαιστίας κατοικήθηκε από προγόνους των Ελλήνων, γνωστούς ως Πελασγούς. Τα ερείπια περιλαμβάνουν ένα εντυπωσιακό ελληνικό θέατρο του πέμπτου ή τέταρτου αιώνα π.Χ.

ΠΗΓΗ